Τι είναι ο εξωδικαστικός μηχανισμός; Είναι ίδιος με το Νόμο Κατσέλη; Τι αλλαγές έγιναν τελευταία;
Ως γνωστόν, ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών αποτελεί μια ηλεκτρονική διαδικασία, χωρίς προσφυγή στα δικαστήρια, μέσω της οποίας δύναται να ρυθμιστούν οφειλές προς θεσμικούς πιστωτές, δηλ. τράπεζες και διαχειριστές δανείων, Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (δηλ. ΕΦΚΑ / ΚΕΑΟ), καθώς και οφειλές υπέρ τρίτων που εισπράττονται από τη φορολογική διοίκηση (π.χ. οφειλές προς δήμους που βεβαιώνονται και εισπράττονται μέσω ΑΑΔΕ) . Μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, παρέχεται και η δυνατότητα ρύθμισης δανείων με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου .
Ο μηχανισμός αυτός καμία σχέση δεν έχει με τον καταργημένο Νόμο Κατσέλη ο οποίος προσέφερε μια ασφαλή διαδικασία προστασίας σε όσους είχαν περιέλθει σε κατάσταση υπερχρέωσης χωρίς δόλο. Ο νόμος Κατσέλη προστάτευε την πρώτη κύρια κατοικία με δικαστική απόφαση και εάν κρινόταν ότι πληρούνται τα κριτήρια του νόμου οι πιστωτές υποχρεούνταν να συμμετέχουν στη ρύθμιση που όριζε το Δικαστήριο. Αυτό σήμερα έχει καταργηθεί .
Μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού έχουν ρυθμιστεί λίγες περιπτώσεις οφειλετών σε σχέση με τη δραματική κατάσταση υπερχρέωσης που επικρατεί σήμερα.
Ενόψει των λίγων ρυθμίσεων και των πολλαπλών προβλημάτων που έχει η διαδικασία αυτή , πρόσφατα ψηφίστηκαν αλλαγές στο νόμο αυτό με πρωτοβουλία της κυβέρνησης.
Μεταξύ των πολυδιαφημισμένων αλλαγών που έγιναν στο νόμο αυτό είναι ότι πλέον οι συμμετέχοντες πιστωτές, που είναι χρηματοδοτικοί φορείς, καθώς και ο οφειλέτης, αιτιολογούν την καθ’ οιονδήποτε τρόπο μη συναίνεσή τους σε πρόταση ρύθμισης που προέκυψε από το υπολογιστικό εργαλείο. Δηλαδή, ενώ μέχρι πρότινος οι τράπεζες και τα fund απέρριπταν τις αιτήσεις των δανειοληπτών χωρίς καμία αιτιολογία, πλέον, θα πρέπει να αιτιολογούν για πιο λόγο δεν ρυθμίζουν τα δάνειά τους. Δυστυχώς, όμως, και πάλι δεν είναι υποχρεωτικό να ρυθμίσουν τα δάνεια σύμφωνα με την πρόταση που τους κάνει η πλατφόρμα , άρα και πάλι δεν υποχρεώνονται οι πιστωτές να ρυθμίσουν προς όφελος του δανειολήπτη μια οφειλή, αλλά δύνανται να καταθέσουν πρόταση ρύθμισης, άρα εάν δεν θέλουν δεν προτείνουν καν τη ρύθμιση. Είναι προφανές ότι έτσι, όμως, κάποιοι δανειολήπτες μένουν ανυπεράσπιστοι και θα λάβουν μόνο μια αιτιολογία η οποία προφανώς μπορεί να είναι εν τέλει και προσχηματική .
2 Δεύτερον, σε περίπτωση περαίωσης της διαδικασίας εξωδικαστικής ρύθμισης ως άκαρπης, ο οφειλέτης δύναται εντός δέκα ημερών να καταθέσει αίτημα υποβολής σε διαμεσολάβηση. Ωστόσο, δυστυχώς, δεν προβλέπεται η άμεση εκκίνηση της ανωτέρω διαδικασίας που θα μπορούσε να συμβάλλει στη δημιουργική σύνθεση αντίθετων απόψεων. Προϋπόθεση τελικής υπαγωγής στη διαμεσολαβητική διαδικασία είναι η υπερψήφιση της πρότασης από την πλειοψηφία των χρηματοδοτικών φορέων (η πλειοψηφία δεν προκύπτει από τον αριθμό των φορέων, αλλά από τη συνάθροιση της αξίας των απαιτήσεών τους). Συνεπώς, στην πράξη η διάταξη αυτή θα εφαρμοστεί
ελάχιστα ή ίσως και καθόλου.
Μεταξύ των αλλαγών στον εξωδικαστικό μηχανισμό πρέπει να σημειώσουμε ότι με την αίτηση ο οφειλέτης δύναται να ζητά να διατηρηθεί στο ακέραιο ενήμερη ή ήδη ρυθμισμένη και ενήμερη οφειλή του προς χρηματοδοτικό φορέα και να ρυθμισθούν οι υπόλοιπες οφειλές του βάσει της πρότασης αναδιάρθρωσης που προκύπτει από το υπολογιστικό εργαλείο. Προϋπόθεση για την εξαίρεση ενήμερης ή ήδη ρυθμισμένης και ενήμερης οφειλής από τη ρύθμιση που προκύπτει είναι οι δόσεις του συνόλου των ενήμερων ή ρυθμισμένων και ενήμερων οφειλών του να μην αποκλίνουν σε ποσοστό μεγαλύτερο του δεκαπέντε τοις εκατό (15%) από τη δόση που προκύπτει για αυτές από το υπολογιστικό εργαλείο .
Συμπερασματικά, οι πολυδιαφημισμένες αλλαγές στο σύστημα του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών είναι μικρές λεπτομέρειες που ουδεμία ουσιαστική αλλαγή κομίζουν και ουσιαστικά επιχείρησαν να κρύψουν την αδυναμία της κυβέρνησης να νομοθετήσει δραστικά υπέρ των δανειοληπτών και μια λογικής ρύθμισης του ιδιωτικού χρέους.
Ουσιαστικά, μετά από τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης Μητσοτάκη :
– Τέσσερα εκατομμύρια ΑΦΜ χρωστούν στην εφορία
– 2.300.000 νοικοκυριά και επιχειρήσεις χρωστούν στον ΕΦΚΑ
– Πάνω από ένα εκατομμύριο δάνεια είναι «κόκκινα»
– 90 δις «κόκκινα» δάνεια έχουν περάσει ήδη στα χέρια των funds
– Το ιδιωτικό χρέος ανεβαίνει διαρκώς, υπερβαίνοντας τα 270 δις ευρώ
3 Η πολιτική διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους αποτελεί την μεγαλύτερη αποτυχία της κυβέρνησης Μητσοτάκη, αποτελώντας βόμβα στα θεμέλια της οικονομικής και κοινωνικής σταθερότητας
Την ίδια στιγμή , ο κ. Τσίπρας παρουσίασε προτάσεις για τη ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους, χωρίς να αισθανθεί το χρέος να κάνει μια ειλικρινή αυτοκριτική για την αποτυχία της δικής του διακυβέρνησης στον ευαίσθητο αυτό τομέα . Και αυτό, γιατί τα πεπραγμένα της κυβέρνησης Τσίπρα είναι οδυνηρά και νωπά :
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτή που με το Ν. 4346/2015 έθεσε ημερομηνία λήξης στην προστασία της κύριας κατοικίας του Ν.3869/2010 (γνωστού ως Νόμου Κατσέλη)
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτή που εισήγαγε τα funds και τις εταιρείες διαχείρισης στην Ελλάδα με το Ν. 4354/2015, ανοίγοντας την πόρτα στα funds για να προετοιμάσουν την αγορά των δανείων των νοικοκυριών, γνωρίζοντας ότι τα τελευταία θα είναι απροστάτευτα.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εφάρμοσε ένα περιορισμένης διάρκειας πρόγραμμα εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών (Ν.4605/2019), με ασήμαντα αποτελέσματα .
Ο ΣΥΡΙΖΑ, αν ενδιαφερόταν να διαμορφώσει αξιόπιστο πρόγραμμα για το ιδιωτικό χρέος, θα όφειλε να ξεκινήσει με μία συγνώμη. Όχι μόνο για όσα υποσχέθηκε ως αντιπολίτευση και δεν έκανε ως Κυβέρνηση, αλλά κυρίως για την προστασία της κύριας κατοικίας που βρήκε ως Κυβέρνηση και δεν παρέδωσε με την αποχώρησή του από αυτή .
Η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ήταν αυτή που με τον Ν.3869/2010 κατοχύρωσε το δικαίωμα των υπερχρεωμένων νοικοκυριών για την προστασία της κύριας κατοικίας.
Εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά διέσωσαν τις κατοικίες και πέτυχαν τη ρύθμιση όλων των οφειλών τους με βάση τις πραγματικές τους δυνατότητες. Για τη χώρα μας ο νόμος αυτός ήταν ένα κοινωνικό κεκτημένο. Έναν νόμο που ο ΣΥΡΙΖΑ, ως αντιπολίτευση δεν το ψήφισε, ως κυβέρνηση τον κατήργησε και ουδέποτε, μέχρι και σήμερα, έχει ζητήσει την επαναφορά του.
Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, ασφαλώς, δεν περίμενε την προεκλογική περίοδο ή την απόφαση της Ολομελείας του Αρείου Πάγου για να ανακοινώσει το πρόγραμμά του για το ιδιωτικό χρέος. Αντιστάθηκε από την πρώτη στιγμή – απέναντι στις
4 κυβερνήσεις των ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ και Νέας Δημοκρατίας – στην κατάργηση της προστασίας της κύριας κατοικίας, με την κατάθεση τροπολογιών για την επαναφορά της. Σταθερά και με συνέπεια τα τελευταία χρόνια ξεδιπλώνει, με συγκεκριμένες νομοθετικές προτάσεις, και όχι με γενικότητες, το πρόγραμμά του για την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους και την προστασία των δανειοληπτών.
Ιωάννης Καλαβρής , Δικηγόρος
Υποψήφιος Βουλευτής Νομού Ευβοίας
