Σε ένα χρόνο από σήμερα οι δήμοι της Ελλάδας θα κληθούν να εφαρμόσουν το σύστημα «Πληρώνω όσο πετάω» γνωστό στη διεθνή κοινότητα ως «pay-as-you-throw» (PAYT) με στόχο τη βέλτιστη διαχείριση των απορριμμάτων με την εμπλοκή όσων τα παράγουν.
Πρόκειται για μία μεταρρύθμιση που εισήχθη στο ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο πριν από λίγους μήνες και αποτελεί ουσιαστικά ένα οικονομικό εργαλείο το οποίο εφαρμόζει την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» χρεώνοντας τους κατοίκους των δήμων ανάλογα με την ποσότητα των αποβλήτων που παράγουν και στέλνουν προς διαχείριση σε τρίτους.
Στόχο έχει να περιορίσει την παραγωγή απορριμμάτων και το οποίο αναμένεται να τεθεί σε διευρυμένη εφαρμογή εντός του 2024, όπως προανήγγειλε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πριν μερικές μέρες από την Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Το νέο πρόγραμμα αφορά στον τρόπο που τα νοικοκυριά θα διαχειρίζονται τα απορρίμματά τους, προκειμένου να υπάρχει σαφές κίνητρο στους πολίτες να κάνουν ανακύκλωση και να αποφεύγουν να οδηγούν τα απόβλητα σε ταφή.
Μέσω του συγκεκριμένου μέτρου, δίνεται η δυνατότητα στους Δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο. Πρόκειται για μια πολιτική κυκλικής οικονομίας που χρεώνει τους καταναλωτές για την ποσότητα των σκουπιδιών που πετούν και αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους που επιστρατεύουν οι κυβερνήσεις για τη μείωση των απορριμμάτων, τον έλεγχο του κόστους διάθεσης των απορριμμάτων και την παροχή κινήτρων στους κατοίκους να συμμετέχουν σε προγράμματα ανακύκλωσης και κομποστοποίησης. Βασίζεται στην ιδέα ότι μόλις τα νοικοκυριά αρχίσουν να πληρώνουν απευθείας για τις υπηρεσίες απορριμμάτων, τείνουν να μειώνουν γρήγορα τις ποσότητες που πετούν.
Στην Ελλάδα, το συγκεκριμένο σύστημα θα καταστεί υποχρεωτικό για όλους τους Δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων από την 1η Ιανουαρίου του 2023 και άνω των 20.000 κατοίκων από την 1η Ιανουαρίου 2028. Αυτό σημαίνει ότι μέσα στο επόμενο 12μηνο οι δήμοι και η κυβέρνηση θα πρέπει να αποκτήσουν τις κατάλληλες υποδομές για να εφαρμοστεί σωστά και με δίκαιο τρόπο το μέτρο ενώ οι καταναλωτές καλούνται να υιοθετήσουν μια νέα κουλτούρα όσον αφορά στην παραγωγή αποβλήτων και την ανακύκλωση.
Νέα δεδομένα εντός του 2024
Στην Ελλάδα, η σχετική νομοθεσία προβλέπει εφαρμογή για όλους τους Δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων από την 1η Ιανουαρίου του 2023 και άνω των 20.000 κατοίκων από την 1η Ιανουαρίου 2028, αν και οι απουσία των κατάλληλων υποδομών έχει φέρει καθυστερήσεις και προβλήματα.
Ωστόσο, η πράσινη μετάβαση, η ενίσχυση της ανακύκλωσης και ο στόχος της κυβέρνησης να βάλει τέλος στα πρόστιμα που καλείται να πληρώσει η χώρα στην ΕΕ για τα απορρίμματα, σημαίνουν ότι μέσα στους επόμενους μήνες οι δήμοι θα πρέπει να αποκτήσουν τις κατάλληλες υποδομές για να εφαρμοστεί το νέο μέτρο.
Μέχρι στιγμής, το πρόγραμμα έχει αρχίσει ή θα αρχίσει να εφαρμόζεται πιλοτικά, σε αρκετούς δήμους της χώρας. Η αρχή έγινε από τους δήμους Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, με τη δημοτική αρχή να ανακοινώνει ήδη από τα τέλη του 2022 τη μετάβαση στο νέο σύστημα χρέωσης δημοτικών τελών, ξεκινώντας από τους μεγάλους παραγωγούς απορριμμάτων, το οποίο αντί για την επιφάνεια των ακινήτων θα μετρά την παραγόμενη ποσότητα αποβλήτων. Μάλιστα, ο συγκεκριμένος Δήμος είναι ο μόνος στη χώρα που έχει δοκιμάσει πιλοτικά ένα ανάλογο σύστημα και μπορεί να εφαρμόσει σε μεγάλη κλίμακα όσα ορίζει η νέα περιβαλλοντική νομοθεσία. Διευκρινίζεται πως ως μεγάλοι παραγωγοί εννοούνται οι επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ, τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα νοσοκομεία και τα εμπορικά κέντρα.
Παράλληλα, φέτος το καλοκαίρι, ο Δήμος Χανίων στην Κρήτη ανακοίνωσε πως το πρόγραμμα θα ξεκινήσει πιλοτικά στην Κουνουπιδιανά και στον Αγ. Ματθαίο, ώστε να προσδιοριστεί ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος αντικειμενικής κοστολόγησης, είτε με το βάρος είτε με τον όγκο.
Ενώ μόλις πριν από λίγες ημέρες, ο Δήμος Κοζάνης αποφάσισε η «Προμήθεια και Εγκατάσταση Εξοπλισμού για τη Δημιουργία Συστήματος Διαλογής στην Πηγή (ΔΣΠ) Απορριμμάτων, για την Πιλοτική Εφαρμογή Προγραμμάτων Πληρώνω Όσο Πετάω (ΠΟΠ).
Αντικείμενο της σύμβασης είναι προμήθεια και εγκατάσταση του απαραίτητου εξοπλισμού για Διαλογή στην Πηγή (υπόγειοι κάδοι χωριστής συλλογής με διαλογή και επεξεργασία στην πηγή) για τη δημιουργία ενός εναλλακτικού συστήματος αποκομιδής απορριμμάτων στον Δήμο, και θα συνοδεύεται υποχρεωτικά με συστήματα ελεγχόμενης χρήσης και αναγνώρισης χρήστη καλύπτοντας πάντα τις ανάγκες υγιεινής αποθήκευσης τους.