Τόπος εγκατάστασης Μικρασιατών προσφύγων, είναι η Νέα Αρτάκη στην Εύβοια, με την τρέχουσα περίοδο να είναι ιδιαίτερα συμβολική καθώς συμπληρώνονται 100 χρόνια από το 1923 αφού τότε έγινε (μετά από περιπλανήσεις) η πρώτη εγκατάσταση των Αρτακηνών προσφύγων στην περιοχή. Η ημερομηνία ήταν η 25η Σεπτεμβρίου 1923. Οι περιοχές από τις οποίες προήλθαν οι πρόσφυγες της περιοχής, ήταν κυρίως από την Αρτάκη Κυζίκου Μικράς Ασίας, και τα χωριά της Κυζικηνής Χερσονήσου.
Συνεπώς τα «Κυζίκεια», σημαντικός πολιτιστικός θεσμός και αυτή τη χρονιά έχουν μία επιπλέον σημασία.
Ιστορική αναδρομή
Η περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η Νέα Αρτάκη στην Εύβοια, είναι τόπος μετεγκατάστασης Μικρασιατών προσφύγων και η φετινή χρονιά είναι ιδιαίτερα συμβολική καθώς συμπληρώνονται 100 χρόνια από το 1923 – από την πρώτη εγκατάσταση Αρτακηνών προσφύγων στην περιοχή.
Η ημερομηνία ήταν η 25η Σεπτεμβρίου 1923. Οι περιοχές από τις οποίες προήλθαν οι πρόσφυγες της περιοχής, ήταν κυρίως από την Αρτάκη Κυζίκου Μικράς Ασίας, και τα χωριά της Κυζικηνής Χερσονήσου.
Η Αρτάκη Κυζίκου Μικράς Ασίας (Erdek) είναι μια πόλη χτισμένη στα νότια παράλια της Προποντίδας, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Κυζικηνής χερσονήσου. Απέχει 20 km από την πόλη της Πανόρμου (Bandirma) και διοικητικά ανήκει στο νομό Βαλουκεσερίου (Balikesir). Σήμερα έχει πάνω από 20.000 κατοίκους, τουρκοκρητικής καταγωγής στην πλειονότητά τους, και είναι η πρωτεύουσα του ενοποιημένου, πλέον, Δήμου που περιλαμβάνει όλα τα χωριά της Κυζικηνής χερσονήσου.
Η Αρτάκη, ιδρύθηκε από τους Μιλησίους τον 8ο με 7ο αιώνα π.Χ. περίπου, την περίοδο του δεύτερου ελληνικού αποικισμού αν και στην περιοχή ζούσαν ελληνικά φύλα ήδη από τον 15ο αιώνα π.Χ. όπως αναφέρει ο Στράβωνας (Γεωγραφικά, XIII 1.3). Κατά την αρχαιότητα η Αρτάκη διατήρησε την αυτονομία της, ενώ όπως μας ιστορεί ο Ηρόδοτος (Ιστορίαι, 6.33.2) έλαβε μέρος στην Ιωνική επανάσταση το 493 π.Χ. Την περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου ήταν σύμμαχος των Αθηναίων, ενώ αρκετά χρόνια αργότερα κυριεύθηκε από τους Κυζικηνούς, όπως και η γειτονική Προκόννησος (Μαρμαράς), συμμεριζόμενη εφ’ εξής την τύχη της Κυζίκου.
Την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η Αρτάκη ανθεί πνευματικά και υλικά, ενώ μετά τον σεισμό του 1063 που κατέστρεψε ολοσχερώς την πόλη της Κυζίκου, γίνεται η έδρα της –τέταρτης στην ιεραρχία του Οικουμενικού Θρόνου– Μητροπόλεως Κυζίκου. Η άνθιση αυτή διαρκεί μέχρι τα τέλη του 14ου αιώνα οπότε η Αρτάκη κατακτάται από τους τούρκους και η ανάπτυξη ανακόπτεται βιαίως.
Κατά τον νεοελληνικό διαφωτισμό η Αρτάκη, όπως και ολόκληρη η ρωμηοσύνη, αναγεννάται πνευματικά και οικονομικά. Η αναγέννηση αυτή σε συνδυασμό με τις διεθνείς οικονομικοπολιτικές εξελίξεις θα οδηγήσουν την Αρτάκη προς τα τέλη του 19ου αιώνα στην περίοδο της μεγαλύτερής της ακμής.
Όλα αυτά, βέβαια, θα διακοπούν με τους εκτοπισμούς του 1913-14, την μεγάλη πυρκαγιά του 1917 που κατέκαψε σχεδόν ολοσχερώς την πόλη και τελικά, τον Αύγουστο του 1922, με τη μεγαλύτερη ίσως συμφορά που γνώρισε ο ελληνισμός: τη Μικρασιατική καταστροφή.
Την εποχή εκείνη η Αρτάκη αριθμούσε 12.500 περίπου κατοίκους, εκ των οποίων οι 10.000 ήταν ελληνικής καταγωγής, ενώ στην πόλη λειτουργούσε μεγαλοπρεπές Αρρεναγωγείο και Παρθεναγωγείο.
Αναλυτικά το πρόγραμμα που ανακοίνωσε ο Δημοτικός Οργανισμός Άθλησης, Πολιτισμού & Περιβάλλοντος Χαλκίδας:
Κυριακή 20 & Δευτέρα 21 Αυγούστου,Ώρα έναρξης 20:30, Πάρκο Κυζικείων Θεατρική Παράσταση «Εκκλησιάζουσες», του Αριστοφάνη από τη Θεατρική Ομάδα Ν. Αρτάκης. Επιμέλεια, Σκηνοθεσία: Μαίρη Τσομπανίκου
Τετάρτη 23 Αυγούστου, Πάρκο Κυζικείων 1) Ώρα 20:30,Παραδοσιακοί χοροί Πόντου από τον Σύλλογο Ποντίων Ν.Αρτάκης «Παναγία Σουμελά» Υπεύθυνοι χορευτικού:Φωτιάδη Πόπη, Παπαδόπουλος ΓιώργοςΛύρα:Χρήστος Ενεξίδης Νταούλι:Γιώργος Παπαδόπουλος 2)Προβολή Ντοκιμαντέρ «Κληρονόμοι της μνήμης»Σύλλογος Απανταχού Αρτακηνών Κυζικηνών
Πέμπτη 24 Αυγούστου, Πάρκο Κυζικείων Μουσικοχορευτική παράσταση, «Fairy Doll», με Κλασικό Μπαλέτο – Bay Ballet – Μοντέρνο – Σύγχρονο – Hip Hop, από τη Σχολή Χορού Central ballet
Παρασκευή 25 Αυγούστου, Πάρκο Κυζικείων «Οι μνήμες στήσανε χορό..» Μια μουσικοχορευτική παράσταση από το Εργαστήρι Πολιτισμού Ν. Αρτάκης «Παναγία Φανερωμένη»Επιμέλεια: Βαγγέλης Γιαννακάρας
Κυριακή 27 Αυγούστου, Πάρκο Κυζικείων Μουσικοχορευτική παράσταση «Ο Καραγκιόζης Μικρασιάτης» Ο Πολιτιστικός Σύλλογο Ν. Αρτάκης «Παντάνασσα» παρουσιάζει μια μουσικοχορευτική παράταση ενσωματώνοντας το Θέατρο Σκιών και την Μικρασιατική καταστροφή μέσα από τα μάτια του Καραγκιόζη. Πλαισιώνεται από εξαμελή ορχήστρα.
Δευτέρα 28 Αυγούστου, στο χώρο του ΚΕΓΕ «Πάρτυ 80’- 90’s».
Τετάρτη 30 Αυγούστου, Πάρκο Κυζικείων Μουσικοχορευτική παράσταση από τη Σχολή Χορού «Παρασκευής Υφαντή»
Παρασκευή 1 Σεπτεμβρίου, Πάρκο Κυζικείων «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΡΑΔΙΑ», με τη Μαρία Στυλιανίδη
Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου, Λιμάνι Ν. Αρτάκης «4ο Πανελλήνιο Μικρασιατικό Αντάμωμα» υπό την αιγίδα της ΟΠΑΣΤΕ
Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου, Λιμάνι Ν. Αρτάκης 100 χρόνια Ν. Αρτάκη (1923-2023)1) Κεντρική Ομιλία- παρουσίαση : Πέτρος Ποδάρας και Ιωάννης Ρίζος, Εκδόσεις Κύζικος 2)Συναυλία με τον Κώστα Τριανταφυλλίδη
παραλία της Αρτάκης Κυζίκου με τις ψαρόβαρκες
Χάρτης τῆς περιοχῆς τῆς θάλασσας τοῦ Μαρμαρᾶ. Κάτω ἀριστερὰ στὸ κόκκινο πλαίσιο ἡ Ἀρτάκη.
Εὐρήματα ἀπὸ τὴν ἐκκλησία τῆς Παναγίας στὴ χερσόνησο τῆς Κυζίκου, στὴ νησίδα Zeytinli ada (Κέρα), στὴν Ἀρτάκη
